علل و علائم زانوی پرانتزی+موثرترین حرکات اصلاحی برای درمان آن

علل و علائم زانوی پرانتزی+موثرترین حرکات اصلاحی برای درمان آن :

پای پرانتزی (راشیتیسم) به فاصله غیر طبیعی و زیاد بین قوزک پاها در حالت ایستاده پای پرانتزی یا راشیتیسم می گویند. در این حالت پاها به حالت کمانی قرار می گیرند همچنین درجه و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.
اگر از کسی که زانوی پرانتزی دارد بخواهید صاف بایستد، حتما متوجه این مشکل در دو سطح داخلی پاهای او می‌شوید.درست در قسمت داخلی مفاصل زانوها قوس بیش از حدی دیده می‌شود و استخوان‌های ران و ساق پاها در یک خط نیستند!

در اصطلاح زانوی پرانتزی به نوعی از تغییرشکل‌های زاویه‌دار زانو می‌گویند که در آن دو کندیل داخلی ران از یکدیگر فاصله گرفته و نمایی شبیه به پرانتز ایجاد می‌کنند.

پای پرانتزی در سنین مختلف

گاهی اوقات پرانتزی بودن پای نوزاد طبیعی است. پرانتزی بودن پای نوزاد در بدو تولد به علت شکل قرار گرفتن وی در شکم مادر است. این وضعیت با رشد بچه کمتر می‌شود، به طوری که در 18 ماهگی پاهای بچه تقریبا مستقیم می‌شود.
زانوهای پرانتزی در چند حالت اتفاق می‌افتد. در افراد جوان‌تر اگر فقط یک زانو به این شکل باشد، علت آن احتمالا ناهنجاری‌های رشدی، عفونت‌ که استخوان‌های ران یا درشت نی را درگیر می‌کند، ضربه به صفحه رشد و در نتیجه تخریب صفحه رشد و وجود تومورهای استخوان‌های ران یا درشت نی است.

ولی اگر هر دو زانو به این شکل باشد (البته در چهار سال اول زندگی این حالت طبیعی است)، می‌تواند به دلیل ناهنجارهای مادرزادی، اختلالات راستای قامت، اختلال‌های تکاملی، کمبود  ویتامین D در کودکی، اختلال‌ هورمونی، ابتلا به آرتروز (شایع‌ترین علت)، اختلال‌های ناشی از شغل (مثل سوارکاران) و ابتلا به کلیه بیماری‌های استخوانی مثل پاژه یا بیماری بلانت باشد.

ممکن است در افراد مسن و به‌خصوص در خانم‌ها ببینید که زانوها از هم فاصله گرفته‌اند، حالتی که به آن زانوی «کمانی» گفته می‌شود. علت آن هم اغلب تخریب قسمت داخلی کندیل استخوان ران و یا درشت نی و یا هر دو در اثر آرتروز است.

چگونه تشخیص بدهم که زانوی من پرانتزی است؟

برای این که بتوانید زانوی پرانتزی را تشخیص دهید، باید از فرد بخواهید به صورت طاقباز روی کمر خود دراز بکشد. سپس هر دو پا را در حالت آزاد، کنار هم قرار داده تا بتوانید فاصله دو کندیل داخلی ران‌ها را اندازه‌گیری کنید.تشخیص زانوی پرانتزی برای کسی که اطلاعات درستی از این ناهنجاری ندارد سخت‌تر است؛

مگر این که این تغییرشکل آن قدر زیاد شده باشد که حتی افراد غیرمتخصص نیز بتوانند زانوی پرانتزی را از زانوی سالم تشخیص دهند.فاصله دو کندیل داخلی ران در زانوی پرانتزی درجه‌های مختلفی دارد. در درجه اول این ناهنجاری، فاصله دو کندیل داخلی ران به 2.5 سانتی‌متر می‌رسد.

در درجه دوم این فاصله 2.5 تا 5 سانتی‌متر بوده و اگر همین فاصله بیشتر از 5 تا 7.5 سانتی‌متر باشد، زانوی پرانتزی وارد درجه سوم خود می‌شود. در درجه چهارم، فاصله دو کندیل داخلی ران از 7.5 سانتی‌متر نیز می‌گذرد. حتی در صورتی که میزان فاصله دو کندیل داخلی ران کم باشد، تغییر شکل در این ناحیه توسط متخصص پزشکی ـ ورزشی قابل تشخیص است.

دلایل به وجود آمدن پای پرانتزی

دلایل زیادی برای عارضه پای پرانتزی وجود دارد، که به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• ضعفِ عضلات

• کمبود ویتامین D

• بیماری روماتیسم

• شکستگی استخوان

• راشیتیسم (نرمی استخوان)

• چرخش پاها به سمت داخل

• بد نشستن و بد ایستادن‌ها

• ضعف یا کوتاهی ماهیچه همسترینگ

• استفاده بیش‌ازحد از پوشک دوران نوزادی

• اضافه وزن و چاقی در کودکان

• پاهای پرانتزی به دلایل مختلف بوجود می آید و حتی ممکن است یکی از پاها را درگیر کند. اگر یکی از پاها پرانتزی بود احتمالا دلیل آن عفونتی است که در ران ها وجود دارد و همچنین ناهنجاری در رشد استخوانهای یکی از پاها ممکن است دلیل بوجود آمدن راشیتیسم در یک پا باشد.

عوارض ایجاد پای پرانتزی

پای پرانتزی مشکل شایعی در افراد مسن به‌خصوص زنان دچار آرتروز است، اما آیا مشکل فقط به زانو ختم می‌شود؟

جواب منفی است، چون با متمایل شدن زانو به خارج و واکنش به آن، اختلال‌هایی به مرور ایجاد می‌شود که شامل ایجاد اختلال در ساق پا، درد حین ایستادن و قدم زدن، لنگش، مشکل در حمل اجسام، مشکل شدن استفاده از توالت ایرانی و اشکال در نشستن به حالت چمباتمه روی زمین است.

این تغییرات هم در زانو ایجاد می‌شود:

– در اثر این حالت بعضی عضلات اطراف زانو سفت و بعضی ضعیف می‌شوند. در نظر بگیرید زانویی که به بیرون انحراف پیدا کرده، عضلاتی که در خارج ران قرار دارند، کوتاه و سخت می شوند و برعکس، عضلاتی که در سمت داخل ران قرار دارند، طویل و شل می‌شوند.

– کشکک زانو به سمت خارج منحرف می‌شود بنابراین لیگامان‌هایی که از طرف خارج به کشکک‌ها می‌چسبند، سخت و آنهایی که از داخل می‌چسبند، شل می‌‌شوند (لیگامان رتیناکولوم).

– تاندون عضلات هنگام چسبیدن به استخوان‌ها دارای ساختارهایی در زیر خود هستند که مانند بالشتک از چسبیدن تاندون به استخوان جلوگیری می‌کنند. به این بالشتک‌ها «بورس» گفته می‌شود. عضلات در معرض کشش، فشار بیشتری به این بالشتک‌ها وارد و آنها را دچار التهاب می‌کنند، حالتی که در افراد مبتلا به آرتروز زانو زیاد دیده می‌شود و به آن «بورسیت» می‌گویند. این بورسیت‌ها نیز باید درمان شوند.

بهترین درمان پای پرانتزی چیست؟

بهترین راه اصلاح و درمان این عارضه در همه سنین، انجام حرکات ورزشی اصلاحی در کنار تمرینات یک برنامه ورزشی شخصی و اصولی است.
برای برقراری تعادل در زانو باید با ورزش‌های خاص، عضلات کوتاه را با کشش طویل کرد و عضلات طویل شده را با قدرت بخشیدن، کوتاه نمود. انجام ورزش، باعث هماهنگی بیشتر عصبی- عضلانی و افزایش سرعت واکنش‌ عضلات هم می‌شود.

در تجویز ورزش، ابتدا باید عضلات کوتاه بلند شوند. معمولا عضلات کوتاه در پای پرانتزی، عضلات قسمت خارجی ران و پشت ران، پشت ساق و داخل ساق پا هستند.

– درمان پاهای پرانتزی با یوگا:

با وجودی که ممکن است انجام ورزش یوگا دشوار به نظر برسد، این ورزش در بسیاری از مواقع یک روش موثر برای بهبود هماهنگی و انعطاف‌پذیری عضلات است. به این ترتیب علیرغم اینکه استفاده از تمرین‌های حرکتی یوگا برای اصلاح وضعیت پاها ممکن است در ابتدا برای بیمار دشوار باشد، اما با استفاده از بند یوگا فرد می‌تواند در نحوه قرارگیری بدن خود اصلاح ایجاد کرده و به کاهش مشکل پای پرانتزی کمک کند. برای انجام این حرکت به مراحل زیر توجه کنید:

این حرکت را با بستن پاها به یکدیگر آغاز کنید.
از حرکت یوگا که شامل خم شدن به جلو و قرار دادن صورت بین پاها است، استفاده کنید
این تمرین را یک یا دو بار در روز انجام دهید.
در ادامه به تدریج می‌توان مقدار زمان اختصاص یافته به حرکت را افزایش داد. به این ترتیب تقویت و صاف شدن پاها مکان پذیر خواهد شد.

پیشنهاد مطالعه : یوگا درمانی برای همه ی درد ها

– اصلاح پاهای پرانتزی با تمرینات پیلاتس:

تمرین پیلاتس دارای حرکت‌های مشابه یوگا است. به این ترتیب استفاده منظم از این تمرین باعث کمک به اصلاح موقعیت بدن، ایجاد هماهنگی در بخش‌های مختلف پا و اصلاح وضعیت پای پرانتزی می‌شود. علاوه بر این انجام این تمرین می‌تواند به افزایش قدرت و بهبود وضعیت عضلات در ناحیه پاها و شکم کمک کند. برای انجام این حرکت به نکات زیر توجه کنید:

به پشت دراز بکشید.
پاهای خود را در کنار یکدیگر گذاشته و آنها را به سمت سقف بالا بکشید. سپس پا را به آرامی به موقعیت اولیه بر روی زمین باز گردانید.
این حرکت را ۱۰ تا ۲۰ بار در هر مرتبه تکرار کنید.
با عادت کردن به این حرکت، می‌توان به همراه آن از سایر حرکت‌های مناسب برای سفت کردن عضلات کمر و شکم برای دستیابی به نتایج بهتر استفاده کرد.

اسکوات بدون وزنه

حرکت اصلاحی اسکات یکی از حرکات اصلاحی پای پرانتزی است

یکی از تاثیرگذارترین حرکات اصلاحی پای پرانتزی اسکات مبتنی بر وزن بدن است. ابتدا پاها را به اندازه عرض شانه‌ها از یکدیگر باز کنید. سپس باسن خود را به سمت عقب و پایین حرکت دهید (اما کمر خود را صاف نگه دارید). باسن را تا جایی پایین بیاورید که در زانو‌ها زاویه‌ای نود درجه ایجاد شود. سپس به آرامی دوباره به حالت ابتدایی تمرین برگردید.

اسکوات بر روی دیوار

اسکوات بر روی دیوار را در حالی انجام دهید که پشت خود را بر روی دیوار تکیه داده و پای شما از دیوار دور است، زمان انجام این تمرین، هیچ‌گاه زاویه‌ی زانوهای خود را به زیر 90 درجه نرسانید.

حرکت اصلاحی اداکتور

ضعف در عضلات اداکتوری که در ناحیه لگن قرار گرفته‌اند یکی از علل احتمالی به وجود آمدن زانو و پای پرانتزی است. برای شروع تقویت عضلات اداکتور خود، پاها، مچ پا و زانوهای خود را به یکدیگر نزدیک کرده و نگه دارید، هر زمان که نشسته‌اید این تمرین را انجام دهید. عضلات اداکتور به تعادل لگن کمک کرده و از پاهای شما حمایت می‌کنند؛ تمریناتی که عضلات اداکتور را تقویت می‌کنند به عنوان حرکات ورزشی اصلاحی برای درمان زانو و پای پرانتزی نیز به شمار می‌آیند.از جمله حرکات مناسب برای تقویت این عضلات حرکت پل باسن است.

همچنین برای تقویت عضلات اداکتور می توانید یک توپ کوچک را مابین پاهای خود بگذارید. سپس با قسمت داخلی زانوها بر توپ فشار بیاورید. تا جایی که می‌توانید سعی کنید این فشار‌ها طولانی‌تر و محکم‌تر باشند.

حرکت اصلاحی لگ آپ اُریب

مجموعه تمرینات لگاپ (بالا آوردن پا) از جمله بهترین حرکات اصلاحی پای پرانتزی به شمار می‌آیند. به پهلو بر روی زمین بخوابید و برای راحتی گردن دست خود را بالشت قرار دهید. پای بالایی را به داخل آورده و کف آن را بر روی زمین بگذارید. سپس پای زیرین را به سمت جلو بکشید و تا جایی که در توان دارید به آرامی بالا بیاورید. کمی صبر کرده، این حالت را حفظ کنید. سپس به حالت ابتدایی تمرین برگردید.

حرکت اصلاحی لگ آپ ساده

همانند حرکت قبل به پهلو بخوابید. اما این بار پای زیرین را حرکت ندهید و از آن فقط به عنوان پایه تعادل بدن استفاده کنید. پای بالایی را به سمت بالا در زاویه‌ای ۴۵ به سمت جلو بکشید. کمی این حالت را تحمل کنید. سپس پای خود را به آرامی پایین بیاورید و حرکت را دوباره تکرار کنید.

حرکت کششی نرمه ساق پا

ابتدا روی صندلی نشسته، یکی از پا‌های خود را بالا آورده و صاف نگه دارید. سپس حرکت خم کردن پا از مچ را انجام داده و پای خود را چندین بار (حدود ده بار) به عقب و جلو خم کنید. سپس همین کار را با پای دیگرتان انجام دهید.

تمرین کشش عضله پیریفورمیس

این تمرین بر روی ران و عضلات شکمی تمرکز دارد. با این تمرین می توانید عضلات ران را به کنترل خود درآورده و زانوها را به هم نزدیک تر کند. برای درمان زانوی پرانتزی با ورزش درمانی ابتدا به پشت دراز بکشید. پاهایتان را تا جایی خم کنید که زانوهایتان مستقیم رو به سقف قرار داشته باشند. حالا پای راست خود را روی زانوی چپ قرار دهید.

سپس با استفاده از دست راست خود، پای چپ را بگیرید. در صورت نیاز می توانید این کار را با هر دو دست انجام دهید. حالا پای چپ را اندکی از زمین فاصله دهید و به مدت ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید.

در حرکت بعدی، از پای راست برای این کار استفاده کنید. این حرکت را هم روزی ده بار انجام دهید.

حرکت کششی داخل ران

روی زمین بنشینید و هر دو پای خود را صاف کنید. سپس یکی از پا‌های خود را بصورت ضربدری در خارج ران پای دیگر خود قرار داده وآرنج دست مخالف خود را دور زانویتان گذاشته و به سمت خود بکشید.۲۰ تا ۶۰ ثانیه در همین حالت قرار بگیرید و سپس زانویتان را رها کنید. سپس این حرکت را با پای دیگرتان نیز انجام دهید.